Czym jest czarnuszka?
Czarnuszki (Nigella L.) to ponad 20 gatunków rosnących dziko, a uprawianych głównie jako przyprawy lub rośliny ozdobne. W Polsce występuje dziko jedynie czarnuszka polna, stosowana od lat w medycynie naturalnej i ludowej. Ziarna czarnuszki polnej nazywano jeszcze w czasach staropolskich "pieprzem ubogich" i stosowano jako lekko pikantną przyprawę. Czarnuszkę siewną (Nigella sativa) określano z kolei mianem "czarnego kminku". Jak podają historyczne źródła zapas ziaren czarnuszki odkryto także w grobie faraona Tutanchamona, stąd kolejna nazwa rośliny: "złoto faraonów". Prozdrowotne właściwości ziaren tych roślin znano już w średniowieczu. Obecnie czarnuszka ponownie wraca do łask – zarówno w kuchni, jak i w kosmetologii. Lekko gorzkawe ziarna stosuje się jako dodatek do pieczywa, sałatek, a nawet serów. Jeszcze większym zainteresowaniem cieszy się olej z czarnuszki.
Jakie substancje zawiera czarnuszka siewna?
Ziarna czarnuszki są bogate przede wszystkim w witaminę E, witaminy z grupy B, cynk, potas, żelazo, miedź, wapń oraz sole mineralne. Cechują się także wysoką zawartością alkaloidów i cennych, zdrowych kwasów tłuszczowych – tu m.in. kwas linolowy, oleinowy, palmitynowy i mirystynowy. Do tego dochodzi wysoka zawartość biotyny i beta-karotenu. Czarnuszka posiada także cenne olejki eteryczne: nigellon i silnie przeciwutleniający tymochinon.
Czarnuszka w kosmetologii i dermatologii
Składniki ziaren rośliny wykazują działania przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i antyoksydacyjne (czyli hamujące reakcję utleniania). W kontekście dermatologii – mogą poprawiać stan i kondycję skóry. Nalewkę z ziaren czarnuszki stosuje się m.in. przy leczeniu zmian dermatologicznych związanych ze skórą łojotokową, atopową, suchą i łuszczycą. Obecnie badane są również możliwe, prozdrowotne właściwości alkoholowych wyciągów z tych nasion.
Olej tłoczony z ziaren czarnuszki jest wykorzystywany z powodzeniem w aromatoterapii, w przemyśle perfumeryjnym, a także jako składnik kosmetyków. Olejek z czarnuszki poleca się m.in. do oczyszczania twarzy i do olejowania włosów. Preparat sprawdza się także jako środek rozluźniający mięśnie i stosowany np. w trakcie masażu.
Jak stosować ziarna czarnuszki?
Czarne ziarna można jeść na surowo jako dodatek do standardowych przypraw, razem z kminkiem czy słodką papryką. Ziarnami czarnuszki można posypać sałatkę, kanapki, a także dodać do pieczywa (jako zamiennik lub dodatek do kminku), zupy lub mięsa. Świeżo zmielone ziarna mogą posłużyć w kuchni jako zdrowy zamiennik czarnego pieprzu. Przypomnijmy – według niektórych źródeł czarnuszka wspomaga proces redukcji tkanki tłuszczowej.
Bardzo łatwo można przygotować napar z ziaren czarnuszki. Wystarczy zalać szklanką gorącej wody ok. 1 łyżeczkę zmielonych ziaren. Po ostygnięciu można spożywać ok. 2-3 łyżeczki dziennie płynu. Ziarna czarnuszki siewnej sprawdzą się także jako składnik nalewek alkoholowych. Warto również pamiętać, że ziarna należy spożywać zawsze w formie nieprzetworzonej, a mielić lub rozdrabniać bezpośrednio przed spożyciem. To pozwoli na zachowanie maksymalnej ilości substancji odżywczych i zapobiegnie zjełczeniu cennych kwasów tłuszczowych.
Źródło:
Kaźmierczak A., Wcisło-Dziadecka D., Zmarzły N. Zdrowie z natury – czarnuszka siewna w produktach kosmetycznych i leczniczych. Post N Med 2018; XXXI(1A): 61-64