Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Skąd wziął się zwyczaj 12 potraw wigilijnych?
Tradycja dwunastu potraw ukształtowała się stosunkowo późno – dopiero w XIX wieku. Wcześniej liczba dań wigilijnych była różna i zależała głównie od regionu oraz zamożności domu. Dopiero z czasem liczba 12 zaczęła być interpretowana symbolicznie, przede wszystkim jako nawiązanie do dwunastu apostołów, ale także do dwunastu miesięcy w roku.
W tradycyjnym rozumieniu każdej potrawy należało przynajmniej spróbować. Miało to zapewnić szczęście, zdrowie i dostatek w nadchodzącym roku. Wigilia była bowiem dniem postnym, ale jednocześnie bardzo uroczystym.
Jakie są tradycyjne 12 potraw wigilijnych?
Nie istnieje jedna, oficjalna lista dwunastu potraw wigilijnych obowiązująca w całej Polsce. Zestaw dań różni się w zależności od regionu, jednak najczęściej na wigilijnym stole pojawiają się:
- Barszcz czerwony z uszkami lub zupa grzybowa
- Karp smażony, pieczony lub w galarecie
- Śledzie (w oleju, śmietanie lub occie)
- Pierogi z kapustą i grzybami
- Kapusta z grochem
- Gołąbki z kaszą i grzybami
- Kutia (szczególnie na wschodzie Polski)
- Kluski z makiem lub makiełki
- Kompot z suszu
- Ryba po grecku
- Sałatka jarzynowa
- Makowiec lub inny tradycyjny wypiek świąteczny
Warto podkreślić, że ważniejsza od konkretnego menu jest liczba i postny charakter potraw, a nie ich dokładny skład.
Co symbolizuje 12 potraw wigilijnych?
Znaczenie dwunastu potraw ma kilka warstw. Najczęściej mówi się o symbolice religijnej, czyli wspomnianych dwunastu apostołach. Jednak w tradycji ludowej równie istotne było odniesienie do natury i cyklu roku. Każda potrawa miała symbolizować jeden miesiąc, a jej obecność na stole miała zapewnić pomyślność przez cały kolejny rok.
Poszczególne składniki również miały swoje znaczenie.Mak symbolizował dostatek i płodność, grzyby – zdrowie i siłę, ryby – odrodzenie i życie, a kapusta – trwałość oraz prostotę. Kompot z suszu miał chronić przed chorobami.
Czy naprawdę trzeba mieć dokładnie 12 potraw?
Współcześnie wiele osób podchodzi do tego zwyczaju z większą elastycznością. Nie jest to obowiązek religijny, a raczej element tradycji i kultury. W niektórych domach przygotowuje się mniej potraw, w innych znacznie więcej, traktując liczbę 12 bardziej symbolicznie niż dosłownie.
Coraz częściej wigilijne menu dostosowuje się do współczesnych potrzeb – pojawiają się wersje wegetariańskie, bezglutenowe czy uproszczone. Mimo to sama idea dwunastu potraw nadal pozostaje ważnym punktem odniesienia.
Symbolika poszczególnych składników
Choć same potrawy nie mają znaczenia symbolicznego inaczej jest już w przypadku poszczególnych składników. I tak, ryby symbolizują życie, odrodzenie i chrześcijaństwo, mak – dostatek, płodność, bogactwo, a grzyby – zdrowie, mądrość, kontakt z naturą.